Ochotnicza Straż Pożarna w Jaświłach

Powstanie i rozwój towarzystw ochotniczych straży ogniowych przypada na okres przeobrażania się społeczeństwa polskiego w kapitalistyczne. Straże zastę­powały organizacje kulturalne, oświatowe i sportowe, były szkołami wychowania obywatelskiego i samorządnego współdziałania.

Ochotnicza Straż Pożarna w Jaświłach powstała w okresie międzywojennym w 1924 r. Pierwszym komendantem nowo założonej jednostki był Józef Kupiński, jego zastępcą Antoni Bierć. Komitet założycielski składał się z 15 osób, a w jego skład wchodzili m.in. Antoni Kupiński, Wacław Kawałko, Antoni Kawałko, Antoni Sobolewski, Antoni Wiśniewski i inni.

Początki jednostki były bardzo trudne, szczególnie uciążliwy był brak podsta­wowego sprzętu. Pierwotnie na wyposażeniu straży były dość prymitywny sprzęt tj. pompa ręczna popularnie nazywana sikawką, kilka bosaków, trzy beczki na podwo­ziach przystosowane do przewożenia wody. Siłę pociągową stanowiły zaprzęgi kon­ne. Sprzęt gaśniczy składowany był w szopie obok byłego budynku gminy. Mimo tak skromnego wyposażenia okres ten należy uznać za jeden z ciekawszych w histo­rii jednostki. Należy wspomnieć, że okres międzywojenny to czas, kiedy przy stra­ży skupiało się życie społeczno-kulturalne Jaświł, czas szeregu szkoleń i zawodów, zarówno specjalistycznych jak i sportowych. Stan ten przerwał wybuch II wojny światowej w 1939 r. Był to najgorszy okres dla miejscowej straży. Prowadzone były tylko podstawowe i doraźne działania gaśnicze. W okresie okupacji niemieckiej na rozkaz nadzorującego komisarza sprzęt został wywieziony do Jasionówki.

Zaraz po odzyskaniu niepodległości reaktywowano działalność jednostki. Jed­nak dalej korzystano z prymitywnego sprzętu w skład którego wchodziło jedynie kilka bosaków, pompa i 7 odcinków węża tłoczonego. Sytuacje radykalnie zmienił dopiero przydział motopompy zwiększając tym samym operatywność jednostki. Przydział nowego sprzętu oraz większe wymogi techniczne wymusiły potrzebę bu­dowy nowej strażnicy. Budowę rozpoczęto w 1959 r. Budowa ze względu na brak środków finansowych prowadzona była sposobem gospodarczym. Ukończono ją po niespełna 5 latach w 1963 r. W następnym roku - 5 lipca Jaświły otrzymały pierw­szy samochód gaśniczy. Mimo tego, że nie był to nowy pojazd, sam fakt otrzymania nowszego środka lokomocji był dużym sukcesem i przeżyciem dla miejscowych strażaków - ochotników.

W lipcu 1975 r. Komendant Rejonowej Straży w Mońkach Chojnowski zaproponował budowę nowej strażnicy. Inicjatywę mieszkańcy przyjęli z entuzjazmem. Po konsultacjach z lokalną społecznością i ów­czesnym naczelnikiem gminy Jerzym Siewko podjęto decyzję o rozpoczęciu budo­wy. 9 stycznia 1976 r. wydelegowany został do Warszawy druh Bronisław Kukiełko w celu zakupienia standardowego projektu przyszłej strażnicy. Według wewnętrznej umowy budynek miał się składać z jednego garażu, dyżurki i nadbudówki. Nieste­ty okazało się, że zaproponowany projekt według Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnej jest nieodpowiedni dla jednostek w siedzibie gmin. Najnowsze założenia nakazywały budowę strażnic według tzw. projektu A-l. Projekt ten zakładał, że w strażnicy mają być trzy boksy garażowe z zapleczem technicznym i socjalnym. Po pewnym czasie właściwą dokumentację, nieodpłatnie przekazała Komenda Wojewódzka w Białymstoku. Największe problemy były ze skompletowaniem do­kumentacji budowlanej. Trzeba było przebrnąć przez gąszcz przepisów prawnych związanych z adaptacją projektu, uzgodnieniem lokalizacji, wprowadzenie nowej budowy do planu wojewódzkiego inwestycji, uzyskaniem pozwolenia na budowę. Czas kompletowania dokumentów i uzyskiwania pozwoleń trwał 8 lat. Było to coś absurdalnego biorąc pod uwagę fakt, że strażnica miała służyć bezpieczeństwu lo­kalnego społeczeństwa i nie tylko. Budowę nowego obiektu dzięki „wspaniałej ope­ratywności" władz PRL-u rozpoczęto dopiero w 1984 roku. Słowa uznania należą się strażakom - ochotnikom za wytrwałość w dążeniu do celu. Niech za motto po­służą słowa jednego z nich: istnieje powiedzenie, że do odważnych świat należy, a ja bym dodał, że do upartych należy sukces. "Budowę rozpoczęto od wyburzenia budynku gospodarczego znajdującego się na placu budowy, likwidacji betonowych płotów, wykarczowaniu drzew i krzewów. Następnie wykonano wykopy pod kotłownię i fundamenty przyszłego budynku. Wszystkie prace, a także czynności porządkowe oraz transport i rozładunek materiałów budowlanych wykonano społecznie. Ogółem przepracowano przy budowie 3050 godzin pieszo i 777 godzin pracy ciągników z przyczepami.

Budowę można było rozpocząć dzięki pomocy PZU, dotacji z Urzędu Wojewódz­kiego w Białymstoku i z Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnej w Białymstoku (w postaci przekazania nieodpłatnego projektu budowy, środków transportowych, wyposażeniu pokoju gminnego Zarządu OSP, mundurów wyjściowych), pomocy Komendy Rejonowej Straży Pożarnej w Mońkach (przekazanie części materiałów budowlanych i umożliwienie skorzystania ze środków transportu). Środki na budo­wę pochodziły także ze składek członkowskich oraz wpłat z Rad Sołeckich: Jaświły (468.535 zł), Jadeszki (50.000 zł), Jaświłki (17.000 zł), Krzywa (20.000 zł). Ponadto 40.000 zł wpłaciła Gminna Spółdzielnia w Jaświłach. Budowa obiektu trwała 6 lat. Uroczyste oddanie do użytku nastąpiło w 1991 roku. Według osób najbardziej zaangażowanych w prowadzenie inwestycji słowa najwyższego uznania należą się wszystkim strażakom, społeczeństwu Jaświł, władzom gminy, radnym oraz ostat­niemu naczelnikowi gminy Antoniemu Aleksiukowi.

Prace społeczne strażaków - ochotników z Jaświł nie ograniczały się do akcji bojowych czy budowy strażnicy. Wykonali oni szereg prac na rzecz lokalnej spo­łeczności m.in. przepracowali 682 godziny przy budowie mostów i dróg, 357 go­dzin przy budowie boiska do piłki nożnej przy szkole. Strażacy uczestniczyli w kontrolach przeciwpożarowych na terenie gminy (1194 godziny - stan w 1991 r.) oraz brali udział w gaszeniu pożarów (2544 godziny - stan w 1991 r.).

W roku 1995 jednostka OSP Jaświły rozkazem Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej została włączona do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego.

25 lipca 1999 r. odbyły się uroczystości związane z 75-leciem powstania OSP w Jaświłach. Poprzedziła je Msza Święta w kościele parafialnym. Część oficjalna odbyła się po przemaszerowaniu jednostki, zaproszonych gości i orkiestry dętej z Ja­sionówki, na plac przed remizą. W uroczystościach wzięły udział jednostki straży wraz ze sztandarami z Dolistowa, Zabiela, Brzozowej, Bobrówki, Jasionówki i Mo­niek. Głównym punktem obchodów było przekazanie jednostce sztandaru ufun­dowanego przez lokalne społeczeństwo, który z kolei został odznaczony złotym medalem za zasługi dla pożarnictwa. Aktu tego dokonał z upoważnienia Prezesa Zarządu Wojewódzkiego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Białymstoku dh Jan Gratkowski. W trakcie uroczystości medala­mi za zasługi dla pożarnictwa oraz odznakami za wysługę lat uhonorowani zo­stali zasłużeni działacze OSP. Przygotowaniem uroczystości oraz gromadzeniem potrzebnych środków zajmował się Społeczny Komitet Fundacji Sztandaru pod przewodnictwem Jana Joki.

Tekst z książki "Jaświły z dziejów obszaru gminy w XIX i XX wieku" autorstwa A.Studniarka i P.Borowika

Komendanci OSP Jaświły:
Kupiński Józef 1924 – 1934
Bierć Wacław 1935 – 1945
Bierć Jan 1946 – 25.08.1948
Bajkowski Edward 25.08.1948 – 04.06.1953
Kupiński Józef 04.06.1953 – 06.03.1956
Kukiełko Edmund 06.03.1956 – 31.12.1967

W 1967 roku zlikwidowano funkcję Komendanta, a w jej miejsce utworzono funkcje Prezesa i Naczelnika

Naczelnicy OSP Jaświły:

Kukiełko Edmund 31.12.1967 – 05 .11.1969
Kowalczuk Edward 05.11.1969 – 13.12.1973
Kupiński Antoni 13.12.1973 – 10.01.1976
Kawałko Stanisław 10.01.1976 – 22.11.1986
Łaszcz Stanisław 22.11.1986 – 12.04.1987
Kawałko Antoni 12.04.1987 – 31.01.1991
Nieścier Jan 31.01.1991 – 06.03.1997
Lewocz Jarosław 06.03.1997 – 22.01.2011
Gnidziejko Adam 22.01.2011 - obecnie
Prezesi OSP Jaświły

Kupiński Antoni 31.12.1967 – 21.01.1978
Kawałko Edmund 21.01.1978– 31.01.1991
Andrelczyk Edward 31.01.1991 – 22.01.2011
Lewocz Jarosław 22.01.2011 – obecnie